TEVESSÜLÜN ANLAMI

TEVESSÜLÜN ANLAMI


Vesile, kelime olarak, derece, yakınlık, başkasına yaklaşmak için vasıta kılınan şey, manalarına gelir. “Falan sunu Allah’a vesile etti” demek, kendisini Allah’a yaklaştıracak ameli yaptı demektir. Tevessül ise bir amel vasıtası ile maksada yaklaşmak ve ulaşmaya çalışmaktır. (Ibn. Manzur) Bir çok müfessir, tevessülü bizzat yakınlaşmak ve yakın olmaya sebep olacak şeyleri aramak seklinde tefsir etmişlerdir. (Ibn. Kesir, Kurtubi, Alusi) Kur’an’da Allahu Teala, kulun dünyada ızdıraptan, ahirette azaptan kurtuluşu için şu yolu göstermiştir: “Ey müminler! Allah’tan korkun ve O’na (yaklaşmaya, sevilmeye) vesile arayın; O’nun yolunda cihad ediniz ki kurtuluşa eresiniz.” (Maide, 35) Kulu Allah’a yaklaştıracak vesileler in başında iman, Kur’an, ihlas ve salih ameller gelir. Salih amellerin başında farzlar yer alır. Allah’a yaklaştıracak vesilenin gerçek anlamı, ilim ve ibadet ile çizdiği yolda gitmektir . Müfessir Elmalılı Hamdi Yazır da, bu ayetin tefsirind e, insanin sırf imanla yetinmeyi p, Allahu Teala’ya yaklaştıran sebeplere ciddi olarak sarılması gerektiğini belirtmiştir. (Hak Dini, III/233-234)


MEŞRU TEVESSÜL ÇEŞİTLERİ


Tevessülün çeşitleri bulunduğuna göre meşru tevessülü bidat tevessülden ayırmak gerekmiştir. Bu ayrımı yapabilme k için de bize çelişkili gelen noktaları açığa kavuşturacak bir şaşmaz ölçüye ihtiyaç vardır.
Bu ölçü, Allah’ın Kitabı, Resulü’nün Sünneti ve bunları kavrama metodudur . Allah, bizi Kitap ve Sünneti hakem olarak kabul etmeye çağırmıştır:
“Ey iman edenler! Allah’a, Resulüne ve sizden olan emir sahipleri ne itaat edin. Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsanız bir konuda anlaşmazlığa düştüğünüzde Allah’a ve Resulüne havale edin. Bu, en hayırlısıdır ve en güzel çözüm yoludur.” (Nisa, 115)
İbn Kesir bu ayetin tefsirind e şöyle der: “Resul’ün (s.a.v.) getirdiği şeriat yolundan başkasına uyan bir taraftadır, şeriat ise öbür tarafta.”


Meşru tevessül Allah’ın kitabı, Resulünün sünneti ve bu ümmetin amelinde geldiği gibi üç çeşittir.


A) Allah’a İsimleri ile Dua
Allah’a güzel isimleri ve yüce sıfatlarıyla tevessül, mümin kul için en yararlı, en büyük ve en hayırlı vesileler dendir. Zira mümin kul, duasında boş çıkmaz ve Rabbinin icabetind en mahrum kalmaz.
“Güzel isimler Allah’ındır. Onlarla Allah’a dua edin ve Allah’ın isimleri hakkında sapanları bırakın. Onlar, yaptıklarının karşılığını göreceklerdir.” (Araf, 180)


Allah’a “vesile” aramak, O’na ulaştıracak uygun yol aramak, O’na yaklaşabilmek demektir. Bu yaklaştırıcı yol, Allah’a ibadet etmek, O’nun emirlerin e uymak şeklinde olabileceği gibi çeşitli yararlar elde etmek veya çeşitli zararları baştan savmak amacı ile O’na dilek sunmak ve sığınmak biçiminde de olabilir. Kur’an’daki “dua” sözcüğü bu anlamı kapsamına alır. Yani hem “ibadet” ve hem de “istek sunma” anlamını birarada ifade eder. Bu iki anlamdan her biri diğerini de gerektiri r.
Dahası, Allah, kendisine yapılacak duaların kabul edicisi olduğuna kesinlikl e inanılarak yapılan duaları, dua edenler müşrik ve fasık bile olsalar, kabul etmektedi r. Nitekim aşağıdaki ayetler bize bu gerçeği haber vermekted ir:
“İnsanın başına bir sıkıntı gelince yatarken, otururken ve ayaktayke n bize dua eder. Ama biz onun sıkıntısını kaldırınca sanki yakalandığı sıkıntıdan dolayı bize hiç dua etmemiş gibi olur” (Yunus: 10/12)
“Denizde size bir sıkıntı (tehlike) gelince Allah dışındaki bütün yalvardıklarınız kayboluve rir. Fakat o sizi kurtarıp karaya çıkarınca yine kendisini tek bilmekten vazgeçerseniz. İnsan gerçekten nankördür!” (İsra: 17/67)
“De ki; acaba Allah’ın her hangi bir azabına uğrasanız veya size Kıyamet günü gelse, doğru sözlü iseniz söyleyin bakalım, Allah’dan başkasına mı dua edersiniz? Hayır, sadece O’na yalvarırsınız. O da dilerse giderilme sini istediğiniz belayı kaldırır ve o zaman O’na ortak koştuklarını (putlarınızı) unutuveri rsiniz”(En’am: 6/40-41)


B) Allah’a Yapılan Salih Amel ile Tevessülde Bulunmak


Dua eden, yalnızca Allah’ın rızasını umarak işlediği salih ameli anmalı, onunla Allah’tan istemelid ir. Allah’a iman, namaz, oruç, hac, sadaka, cihad, Kur’an okumak, Allah’ı zikretmek, Allah’a dua etmek, hayır işleyip haramları terk etmek salih ameller cümlesindedir.


“İbrahim ve İsmail Beyt’in (Kabe’nin) temelleri ni yükseltirken (şöyle dua ettiler): ‘Rabbimiz! Bizden bu ameli kabul buyur. Şüphesiz sen çokça duyan, çokça bilensin. Rabbimiz! Bizi ve soyumuzu sana iman edenler kıl, bize ibadet yollarımızı göster ve bizleri bağışla. Şüphesiz sen tevbeleri çokça kabul eden ve çokça rahmet gösterensin.” (Bakara, 127-128)
“Derler ki: Rabbimiz! Bizler iman ettik. Günahlarımızı bağışla ve bizi cehennem azabından koru!” (Al-i İmran, 16)
“Rabbimiz! İndirdiğine iman ettik ve Resulü’ne tabi olduk. Bizi şahit olanlarla yaz.” (Al-i İmran, 53)
“Rabbimiz! Rabbinize iman edin diyerek imana çağıran bir çağırıcıyı işittik ve iman ettik. Rabbimiz! Günahlarımızı bağışla, kötü amellerim izi ört ve bizim canımızı iyiler zümresiyle birlikte al.” (Al-i İmran, 193)


Peygamber (s.a.v.)den rivayet olunan bu hadiste salih amelle tevessüle örnek teşkil etmektedi r:
“Önceki ümmetlerden üç kişi bir fırtına zamanı korunmak için bir mağaraya sığınır. Ancak bir kaya mağaranın girişine düşerek onları mahsur bırakır. Kurtulmak için her biri yapmış oldukları salih amelleri anarak Allah’a tevessülde bulunurla r. Allah da Kayayı aralar ve onları bu durumdan kurtarır.” (Buhari, Müslim)


Kulun Allah’a karşı acizliğini dile getirip yardım dilemesi de bu çeşit tevessülün kapsamına girer.
“Bana zarar dokundu. Sen merhametl erin en merhametl isisin diye Rabbine seslenen Eyyüb’ü de an.” (Enbiya, 83)


Yunus kıssasında olduğu gibi kulun nefsine zulmedip Allah’a durumunu arz etmezsi de bu kapsamdadır.
“Sen’den başka ilah yoktur. Seni tenzih ederim. Şüphesiz ben zalimlerd en oldum.”(Enbiya, 87)


C) Salih Kimseleri n Duası ile Allah’a Tevessül


Kul, şiddetli bir sıkıntıya veya büyük bir musibete rast geldiğinde, takva ehli gördüğü, ilim sahibi bildiği bir kimseden durumunun düzelmesi için Allah’a dua etmesini talep edebilir.
“Rabbimiz! Bizi ve bizi imanda geçmiş bulunan kardeşlerimizi bağışla! Kalplerim izde iman edenlere karşı kin bırakma. Rabbimiz! Sen Rauf’sun, Rahim’sin.” (Haşr, 10)
“Dediler ki: Ey Babamız! Bizim için bağışlanma dile. Bizler günahkar olduk. Dedi ki: Sizler için Rabbimden bağışlanma dileyeceğim. O, Gafur’ dur, Rahim’dir.” (Yusuf, 98)


“Müslüman’ın, gıyabında kardeşi için yapmış olduğu dua kabul görür. Kardeşi için her hayır duasında başında dikilen bir melek, Amin ve bir misli de senin için olsun, der.” (Hadis nerde geçiyor)
Ve Enes b Malik’ten rivayet edilen şu rivayet:
“Ömer b. Hattab, kıtlık vakti Abbas b. Abdulmutt alib ile yağmur duasına çıkınca demiştir ki: «Allahım! Sana Peygamber imiz (s.a.v.) ile tevessülde bulunurdu k, Sen de bize su indirirdi n. Şimdiyse Peygamber imizin amcası ile sana tevessülde bulunuyor uz. Bize su indir.»
Hz. Ömer’in sözündeki anlam şudur: Bizler Peygamber imizi (s.a.v.) kast ederek ondan dua istiyor, bu dua ile de Allah’a yakınlık umuyorduk . Şimdiyse Peygamber imiz (s.a.v.) Rabbine kavuşmuş olduğundan bizim için duada bulunması mümkün değildir. Bu nedenle hayatta bulunan amcasından bizim için duada bulunmasını talep ediyoruz. Eğer Rasulalla h (s.a.v.)'a ölümünden sonra da tevessülde bulunulsa idi, sahabeler ve Ömer (r.a.) Rasululla h (s.a.v.) aracılığı ile dua etmenin çok daha ağırlıklı bir önemi olduğunu iyi bildikler i halde O’nu bırakıp amcasına baş vurmazlar dı.
Bundan anlaşılıyor ki, ilk kuran neslinin anladıkları “Tevessül” ölülere değil, sadece yaşayanlara dönüktür. Bu da yaşayanların duaları ve şefaatleri aracılığı ile Allah’a baş vurmak demektir. Yaşayanlardan böyle bir şey istenebil ir. Fakat ölüden hiç bir şey istenemez . Ne dua ve nede başka bir şey.


Bu durum karşısında şunları söyleyebiliriz: Gerek doğrudan doğruya Allah’a sığınarak emretmiş olduğu salih amelleri işlemek suretiyle Allah’tan bir şey dilemek veya gerekse peygamber lerin ve salih kişilerin duaları aracılığı ile dilekte bulunmak veya Allah'a halis olarak dua ederek tevessülde bulunmak tartışmasız biçimde Allah’ın kitabına uygun olan yoldur. Bunların dışındaki tevessül çeşitleri ise herhangi bir delile dayanmış değildir.




BİDAT OLAN TEVESSÜL
Bid’at tevessül; sevmediği ve razı gelmediği söz, fiil ve inançlarla Allah’a yakınlık aramaktır..
Allah Resulü’nün (s.a.v.) sünnetiyle uyuşmayan bir amel bid’attir ve onunla Allah’a yakınlık ve ibadet caiz olmaz.
Nitekim Allah Resulü (s.a.v.)den şöyle rivayet edilir:
“Sünnetimizle uyuşmayan bir ameli işleyenin bu ameli geri çevrilir.” (Müslim)


A) Allah’a Şahısların Konumu ve Allah Katındaki Değerleriyle Tevessül


Bid’at Tevessül çeşitlerinden biri yarattıklarından birinin katındaki konumuyla Allah’tan istekte bulunmaktır. Örneğin: “Allahım! Peygamber inin katındaki konumu hürmetine ... veya filan kulunun katındaki yeri hürrmetine senden isterim” demek. Ayrıca Peygamber hakkı için, falan kulun hakkı için Allah’tan dilekte bulunmak da bu türdendir.
“Kitapta hiçbir şeyi eksik bırakmadık” (En’am, 38) ayetiyle Allah tarafından kapsamlılığı belirlene n Kur’an’da böyle bir tevessül türünü görememekteyiz.
İslam’ın emrettiği, Allah’tan güzel isimleri ve yüce sıfatlarıyla istemekti r.
“Güzel isimler Allah’ındır. Allah’a onlarla dua edin” (Araf, 18) kavline uyarak Allah’ın Kur’an’da belirttiği isimlerle ona dua etmek, tevessülün en güzel şeklidir.
Bu nedenle ilk kuran nesli, vefatından sonra Allah Resulü (s.a.v.) ile tevessülü bırakmışlardır. Bu durum, Allah Resulü ile tevessülün zatıyla değil duasıyla olduğunu gösterir. Vefatından sonra amcası Abbas’la yağmur duasına çıkmaları buna işarettir. Onlar, dualarında “Allah’ım! Peygamber inin hatırına bizi sula,” demedikle ri gibi Peygamber’in vefatından sonra da “Allah’ım! Abbas’ın hatırına bizi sula,” dememişlerdir. Zira bu tür bid’at duaları Sahabe Allah Resulü’nden (s.a.v.) öğrenmemiştir ve Allah’ın kitabında da bunun aslı yoktur. Bu nedenle böyle bir uygulamay a gitmemişlerdir. Vefatından sonra birinin hatırıyla tevessül caiz olsa elbette Allah Resulü (s.a.v.) ile tevessül öncelik kazanırdı.
“Nefisleri ne zulmettik ten sonra sana gelip Allah’tan bağışlanma dileseler, Peygamber de onlar için bağışlanma dileseydi, Allah’ı tevbeleri çokça kabul eden ve merhametl i bulacakla rdı.” (Nisa, 64)
Yukarıdaki ayet Allah Resulü (s.a.v.) hayattayk en onunla nasıl tevessül edildiğine ışık tutmaktadır. Bu arada Hz. Ömer’in Abbas ile tevessülünün anlamı da açıklık kazanmakt adır.
Konumu ne olursa olsun bir yaratılmışla veya hatırıyla tevessülde bulunmakl a bir menfaat sağlayıp, herhangi bir zararı savabilec eği inancını taşımak büyük şirktir.


B) Evliya Ve Salih Kimseler İçin Adak Adamak


Allah’ın dininde salih kimselerd en, imdat dilemek, makamlarıyla tevessülde bulunmak ve onlara adak adamak yoktur. Bunlar, tevhidi ortadan kaldıran ibadettek i şirklerdir.
Bir kimsenin “Ey seyyidim falan, ey mevlam filan, elimden tut, benim için şöyle yap, benim için Allah’a şöyle dua et, senden ve Allah’tan dilerim, derdimi gider, bana şefaat et,” gibi sözler söylemesi veya “Meded ya Resululla h!” demesi, tevekkülde bulunurke n Hıristiyanların “Ey Mesih! Ey Meryem!” dedikleri gibi “Ey Ali! Ey Hüseyin!” diyerek onlardan yardım/meded beklemesi şirk sözlerden sayılır.
Vefat etmiş bir kimse tevessül inancı, daha çok mutasavvıflar arasında yaygındır. Bir takım şeyhlerin, velilerin hem hayatlarında, hem de öldükten sonra tasarruf sahibi olduklarına inanılmakta, onların himmetler i dilenmekt e ve aracı kılınmaktadırlar.
Bir kimsenin “Ey seyyidim filan! Allah bana rızk verirse, benim şu dileğim gerçekleşirse senin için şöyle yapacağım,” şeklinde sözler söylemesi, Allah’tan başkasına adak adaması, bir ibadeti Allah’tan başkası için sarf etmesi anlamına gelir. İslam, bu tür işlerden uzaktır.
“Kendi zanlarıyla Allah’ın yarattığı ekinlerde n ve hayvanlar dan pay ayırarak “Bu Allah’ın, bu da ona ortak koştuklarımızındır” dediler. Allah’a ortak koştukları için ayırdıkları Allah’a ulaşmaz. Allah için ayırdıklarıysa ortak koştuklarına ulaşır. Ne kadar da kötü hüküm veriyorla r.” (Enam, 6/136)
“Allah’tan başka dua etiklerin iz de sizin gibi kullardır. Doğrular iseniz onlara dua edin de size karşılık versinler .” (Araf, 194)
“Allah’tan başka dua ettikleri miz bir çekirdek zarına bile sahip değillerdir. Onlara dua etseniz duanızı duymazlar . Duysalar bile karşılık veremezle rdi. Kıyamet günü koştuğunuz şirki inkar edecekler dir. Sana her şeyden haberdar olan Allah gibi kimse haber veremez.” (Fatır, 13-14)
“Kıyamet gününe dek kendisine karşılık veremeyec ek olan Allah’tan başkasına dua eden kimseden daha sapık kim olabilir? Onlar, dualarından gafildirl er. İnsanlar hoşrolunduğu vakit onlara düşman kesilecek ve ibadetler ini inkar edecekler dir.” (Ahkaf, 5-6)
Görüldüğü gibi Allah’tan başkasına yönelip dua etmek, peygamber lerin ve salih kimseleri n kabirleri üzerine kubbe yapmak, türbeleri başında mum yakmak, girişlere perdeler asmak gibi cahil kimseleri n yaptığı ameller, Peygamber’in (s.a.v.) sünnetinden, ve günümüze dek O’na tabi olanların yolundan değildir.


“Kullarım sana benden sorarlars a, (bilsinler ki) ben yakınım. Bana dua edenin duasına icabet ederim. O halde bana karşılık versinler, bana iman etsinler. Umulur ki doğru yola ererler.”(Bakara, 2/186)
“Mescidler Allah’ındır. Allah ile beraber bir başkasına dua etmeyin.” (Cinn, 18)
“Dini ona has kılarak Allah’a dua edin.” (Gafir/ Mümin, 65)
“Kafirler istemese de dini Allah’a has kılarak ona dua edin.” (Gafir, 14)
“Allah sana bir dert verirse ondan başka bunu giderecek yoktur. Sana bir hayrı dokunursa bil ki, O, her şeye güç yetirendi r.” (Enam, 17)
“Dua ettiğinde zor durumda kalana icabet ederek zorluğu gideren ve sizleri yeryüzünün halifeler i kılan kimdir? Allah ile beraber başka bir ilah mı? Ne kadar da az düşünüyorsunuz.” (Neml, 62)
“Onlara dua etseniz duanızı işitmezler. İşitseler bile size karşılık veremezle r. Kıyamet günü koştuğunuz şirki inkar edecekler dir. Her şeyden haberdar olan Allah gibi kimse sana haber veremez.” (Fatır, 35/13-14)


Allah Resulü (s.a.v.), sahabesin e şu gerçeği öğretmiştir.
“Dua ibadettir .” (Tirmizi)
“İstediğinizi Allah’tan isteyin. Yardım dilediğinizde de Allah’tan dileyin.” (Tirmizi)


Allah, kendisind en başkasına dua etmeyi ibadet olarak isimlendi rmiştir.
“De ki! Ben Allah’tan başka dua ettikleri nize ibadet etmekten alınkondum.” (Enam, 56)


Allah, peygamber lere, velilere ve cinlere dua edenlere karşılık vermiş onlara inkarda bulunmuştur.
“De ki: Sizden belayı gidermeye veya çevirmeye güç yetiremey en Allah’tan başka iddia ettiğiniz ilahlara dua edin. Dua ettikleri de hangileri daha yakın olacak diye Rablerine vesile arar, Allah’ın rahmetini umar ve azabından korkarlar . Şüphesiz Rabbinin azabı sakınılası bir şeydir.” (İsra, 56-57)
“Sana fayda ve zarar veremeyec ek olan Allah’tan başkasına dua etme. Eğer bunu yaparsan şüphesiz zalimlerd en dursun.” (Yunus, 106)


Mekke müşrikleri de Allah’ın biricik yaratıcı ve rızk verici olduğuna inanmakta ydılar. Ama onlar putlarla sembolize edilen velilere dua ederek onları Allah’a yaklaştıran birer vasıta kabul ediyorlar dı. Ancak Allah, onların bu vasıtalarını kabul etmemiş ve onları küfürle nitelemiştir.
“Dikkat edin! Halis din Allah’ındır. Ondan başkasını dost edinenler, «Onlara (putlara) ancak bizi Allah’a yaklaştırsınlar diye ibadet ediyoruz»derler. İhtilaf ettikleri konuda Allah hükmünü verecekti r. Allah, yalancı kafire hidayet etmez.” (Zümer, 3)


Müşrikler, Allah’a şirk koşmalarına rağmen şiddet ve musibet anlarında yalnızca Allah’a dua etmekteyd iler.
“Sizi karada ve denizde gezdiren odur. Gemideyke n tatlı bir rüzgarın yürüttüğü ve bununla sevinikle ri sırada sert bir fırtına çıkıp dalgalar ve her yönden geldiğinde, her yerden kuşatıldıklarını anladıklarında dini yalnız Allah’a has kılarak dua ederler. (Derler ki:) ‘Bizi bu durumdan kurtarırsan şükredenlerden olacağız.’ (Allah) onları kurtardığında ise yeryüzünde haksız yere taşkınlık yaparlar.» (Yunus, 10/22)


MÜSLÜMANLARIN TEVESSÜL KONUSUNDA SAPMALARI NIN NEDENLERİ


1) Taklit
Taklit, bir kimsenin sözün delilini bilmeden kabul etmek, delilsiz görüş bildireni n tarafına geçmektir. Mukallid ise delilini bilse de bir kimsenin görüşünü aksi ispatlans a bile kabulde ısrarcı olandır. Taklidin ilim olmadığı konusunda ilim ehli arasında ayrılık yoktur. Dolayısıyla mukallid bir kimse de alim olarak nitelenme z. Allah taklidi kınamış ve birçok ayette ondan sakındırmıştır.
“Onlara ‘Allah’ın indirdiğine ve Resul’e gelin’ denildiğinde ‘Bize babalarımızdan gördüğümüz yeter’ derler. Ya babaları bir şey bilmeyen, doğru yolda bulunmaya n kimseler idiyse?!” (Maide, 104)
“(İbrahim, kavmine) Şu tapmakta olduğunuz heykeller nedir? Dediler ki: ‘Babalarımızı onlara tapar bulduk.” (Enbiya, 52)
“Alimlerin i ve rahipleri ni Allah’tan başka rabler edindiler .” (Tevbe, 31)
Tefsirler de bu ayet için Adiy bin Hatem olayı anlatılır; O Peygamber (s.a.v.)’e bu ayeti sorduğunda Peygamber(s.a.v.)in şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Allah’ı bırakıp da bu kimselere tapmadılar. Ancak helal kıldıklarını helal, haram kıldıklarını da haram bildiler.”
Dolayısıyla helal - haram tayin etmede Allah ve Resulleri ni bırakıp bu kimseleri yetkili tanıdılar.
Alimler ve müçtehid imamlar da taklitten sakındırmışlardır. Zira taklit, ayrılık ve Müslümanlar safında zayıflık nedenidir . Birlik, tabi olmada ve ihtilaf durumunda Allah ve Resulü’nün görüşüne yönelmededir. Bu nedenle ilk Kur’an neslini tüm meseleler de tek bir kişiyi otorite bilip taklit ederken göremiyoruz. Dört İmam da görüşlerinde bağnaz davranmamıştır. Ayrıca kullandıkları delilleri bilmeksiz in kendileri nin taklit edilmesin i de yasaklamışlardır.


2) Bazı Ayetleri Alıp Diğerlerini Terk Etmek


İnsanların tevessül konusunda ki çarpık anlayışlarının bir çoğu, anlamlarındaki mücmellik ve müştereklikten kaynaklan maktadır. Sonuçta bir çok kimsenin bu konuda kesin ve gerçek bilgiye sahip olmadığını görmemiz mümkündür.
“Vesile” lafzı, Kur’an-ı Kerim’de şu iki ayette geçmektedir:
“Ey iman edenler! Allah’tan sakının ve O’na vesile (yani yakınlık için) yol arayın...” (Maide, 35)
Ve:
“Ey resulüm, de ki: Allah’ı bırakıp ta kendisind e bir şey olduğunu zannettik lerinizi çağırın. Onlar sizden herhangi bir sıkıntıyı gideremey ecekleri gibi değiştiremezler de. Yalvardıklarını da, onların en yakınlarını da Rabb’lerine vesile (yani yaklaşmak için bir yol) arayıp dururlar. Onun rahmetini umarlar, azabından korkarlar . Çünkü Rabb’inin azabı korkunçtur.” (İsra, 56-57)
Bu ayeti kerimeler de görülüyor ki “Vesile”: “Allah’a yakınlaşmak için bir yol” ve “Ona yakınlık sağlayacak şeyler demektir.”
Allah’u Azze ve Celle kitabında şöyle buyuruyor:
“...Her kim Rabb’ine yaklaşmayı arzu ediyorsa, iyi (salih) amel işlesin ve Rabb’ine ibadette hiç kimseyi ortak koşmasın.” (Kehf, 110)
“...Onlar ki, Rabb’lerine (yaklaşmak için) vesile arayarak dua ederler.. .” (İsra, 57)
“(Ey insanlar) Sizi bize yaklaştıracak olan ne mallarınız ve ne de evlatlarınızdır. Ancak iman eden ve salih amel işleyen kimseler için durum böyle değil. Onlar için, yaptıklarına karşılık kat kat mükafat vardır. Onlar cennet odalarında güven içindedirler.” (Sebe, 37)
“Bedeviler den öylesi de vardır ki, Allah’a ve Ahiret gününe inanır, Harcayacağını Allah katında yakınlığa ve Peygamber in duasını almaya vesile edinir. Bilesiniz ki o (harcadıkları mal, Allah katında) onlar için bir vesiledir (yani yakınlıktır) Allah onları rahmetine sokacaktır. Çünkü Allah çok bağışlayan, çok esirgeyen dir.” (Tevbe, 99)
Ve Allah resulü S.A.V.’de bir hadisleri nde:
“...Hiçbir can sahibi rızkını yiyip bitirmede n kesinlikl e ölmeyecektir. Allah’tan sakının ve rızkınızı güzel yoldan arayın. Allah’a sadece ona itaat etmekle yaklaşabilirsiniz...) (İbn Mace)
Bu ayeti kerimeler inde ve hadisten açıkca anlaşılıyor ki, Cenab’u Hakkın aranmasını emrettiği “vesile” salih ameldir. Yani, Cenab’u Hakkın inananlar a aramalarını emrettiği “vesile”nin tamamı, sadece Resululla h’ın getirdiğine tabi olmak suretiyle Cenab’u Hakka Tevessül, yakınlık ve arayıştır. Allah’a yakınlık aramanın tek yolu da işte budur.Bu konuda müfessirler arasında ihtilaf yoktur. İbn Kesir tefsirind e müfessirlerin bu konudaki ittifakını nakleder.


3) Peygamber’le Tevessül Üç Kısımdır


Tüm bunlardan zatlar ile tevessülün meşru olmadığı anlaşılmaktadır. Allah Resulü (s.a.v.) ile tevessül ise Muhammed b. Salih el-Useymin’in belirttiği gibi üç kısımdır.


a) O’na iman ve bağlılık ile tevessülde bulunmak. Bu, sağlığında caiz olduğu gibi vefatından sonra da caizdir.
b) Duasıyla tevessülde bulunmak, ondan dua istemek. Bu, sağılığında caizdir ancak vefatından sonra caiz olmaz. Zira ölmüş kimseden dua istenmez. Bu caiz olsaydı Hz. Ömer, Abbas ile tevessülde bulunmaz, kabre gelerek Allah Resulü’nden dua talep ederdi.
c) Allah katındaki makam ve mevkii ile tevessülde bulunmak. Bu, ne sağlığında ne de vefatından sonra caiz değildir. Zira bu kişinin amelinden olmadığı için istenilen amaca ulaştırmaz. Dolayısıyla «vesile» kavramının kapsamı dışındadır.


SON SÖZ


Allah’a, güzel isimleri ve yüce sıfatları, salih amel ve salih kimseleri n dualarıyla yapılan tevessülün dışındaki uygulamal ar delilsizd ir. Müslümanlar, şirke kapı açabilecek bu uygulamal ardan kaçınmalıdırlar. Muvahhid kul, kendisini ya büyük şirke ya küçük şirke veya haram kılınmış bir bidate sürükleyen bidat tevessül şekillerinden kendi menfaati gereği sakınmalı, uzak durmalıdır. Bu tür uygulamal ar, duadan beklenen karşılığı iptal eden taşkın davranışlardır. Zira Allah, Kendi koyduğu kurallar dahilinde yapılmayan duayı kabul etmez.
Muvahhid kul, duasını, Kur’an ve Sünnette geçen dualardan seçmeye gayret göstermelidir. Onların sağladığı faydayı hiçbir dua sağlayamaz. Bu dualar, kabul edilmeye daha layık olduğu gibi kişiye büyük bir sevap da kazandırılır.


Meşru ve bidat tevessül konusunda geniş bilgi sahibi olmak isteyenle r aşağıda verdiğimiz şu kitaplard an faydalana bilirler:
1- Kaidetun Celiyye fi’t-Tevessül ve’l-Vesile: Bu kitap İbn Teymiyye’nindir.
2- et-Tevessül - Envauhu ve Ahkamuhu. Nasıruddin Elbani’nindir.
3- et-Tevassul ila Hakikati’t-Tevessül: Muhammed Nesib er-Rıfzi.
4- Tuhfe’tü’l-Kari Fi’r-Redd-i Ala’l-Gamari: Hammad b. Muhammed
5- Hazihi Mefahimum a: Salih b. Abdulaziz Ali Şeyh
6- Sıyane’tü’l-İnsan An Vesvese’tü’ş-Şeyh Dahlan: Muhammed Beşir es Sehsevani .
7- Gaye’tü’l-Emani fi’r-Redd-i Ala’n-Nebhani: Ebu’l- Mezli el-Alusi.
8- Akide’tü’l-Mü’min: Ebu Bekr el-Cezairi.
9- Keyfe Nefhemu’t-Tevessül: Muhammed b. Cemil Zeyno
10- Fetava Lecneti’d-Daime li’l Buhusi’l-İlmiyye ve’l-ifta: cilt 15, shf. 330.


“Allah iman edip salih amel işleyenlerin dualarını kabul eder ve kendi kereminde n onlara istedikle rinden de fazlasını verir” (Şura, 26)
“İşte dosdoğru yolum budur. Ona tabi olun. Başka yollara uymayın. Bu yollar sizi onun yolundan ayırır. Allah sakınasınız diye size böyle emreder.” (Enam, 153)
“Rabbinizd en size indirilen e tabi olun. Ondan başkasına dost edinip uymayın. Ne kadar az ögüt alıyorsunuz.” (Araf, 3)
“Farkında olmaksızın, ansızın size azap gelmeden önce Rabbinizd en size indirilen in en güzeline tabi olun.” (Zümer,55)